ورق آلیاژی چیست؟

ورق آلیاژی چیست از جمله موضوعاتی است که در این مطلب از سایت آهن پرو به بررسی آن می‌پردازیم. ورق آلیاژی برای استفاده در صنایع گوناگون امروزی و با توجه به نیاز با فلزهای مختلفی ترکیب شده و در شکل‌های گوناگون در بازار موجود هستند. در میان انواع آلیاژ‌ها، فولاد آلیاژی دارای بیشترین کاربرد بوده که از ترکیب آهن و کربن ساخته می‌شوند. ما به وفور در اطراف‌مان در زندگی روزمره با آلیاژ سروکار داریم زیرا به صورت خالص نمی‌توان از فلز و آهن خالص به دلیل داشتن مقاومت کم در برابر شرایط آب و هوایی استفاده کرد.

از جمله انواع آلیاژی فولادی و غیرفولادی می‌توان به آلیاژ برنج، ورق آلیاژی ST52، A283، ورق پیوتر، فسفر برنز و … اشاره کرد. از این نوع محصولات در شهرسازی، نفت و گاز، پتروشیمی،هواپیماسازی و ساخت تجهیزات ماشین سنگین استفاده می‌کنند. البته قبل از خرید ورق آلیاژی برای کاربرد مورد نظرتان توانسته برای داشتن مناسب‌ترین انتخاب و استعلام قیمت ورق‌ آلیاژی با کارشناسان وبسایت آهن پرو در ارتباط باشید.

آلیاژ چیست؟

آلیاژ یا هم جوشه از جمله مخلوط یا محلول جامد فلزی بوده که برای ساخت آن از یک فلز اصلی به عنوان فلز پایه و یک یا چند عنصر فلزی یا غیرفلزی استفاده می‌شود. آلیاژ (Alliage) در واقع یک فلز با یک یا چند عنصر دیگر ترکیب شده است. هم جوشه‌ها دارای خواص متفاوتی با توجه به عناصر تشکیل دهنده آن است که با توجه به مقدار همگنی در اختلاط عناصر، آلیاژ تک فاز یا چند فازی می‌شود. تغییر دادن و بهبود خواصی همچون: استحکام، چقرمگی، سختی و … از اهداف آلیاژ‌سازی است.

ورق آلیاژی چیست؟

ریشه کلمه آلیاژ، فرانسوی بوده و به معنی ترکیب کردن است و ورق آلیاژی از جمله ورق‌های فلزیست که ماده اولیه تولید آن از الیاژهای گوناگون می‌باشند. برای تولید ورق فولادی آلیاژی در ابتدا عنصر پایه را ذوب کرده و دیگر عناصر در حالت مذاب به آن اضافه می‌شود. سپس تمامی عناصر با هم ترکیب شده و در نهایت این مواد از هم دیگر قابل جدا شدن نیست.

بدون شک نرخ هر کدام از عناصر در تولید ورق آلیاژی موجب تغییر در قیمت ورق آلیاژی می‌شود. بیشتر فلزها به صورت خالص دارای نقطه ذوب بالای بوده و از این رو نرم است و فلزات خالص بسیار واکنش‌پذیر می‌باشد. از این رو از فلزات به صورت خالص نمی‌توان به صنایع گوناگون استفاده کرد.

در این حالت ورق آلیاژی به دلیل روش تولید خاص و داشتن بهترین خواص شیمیایی و مکانیکی برای کاربرد در صنایع گوناگون مناسب هستند. به همین دلیل 90 درصد فلزات به صورت آلیاژ درآمده و موجب کاهش ویژگی‌های همچون: شکل‌پذیری، انعطاف محصولات و رسانایی الکتریکی کمتر از حالت خالص است. در مقابل ورق‌های فولادی آلیاژی مناسب با محیط زیست، قابلیت بازیافت، صرفه‌جویی در منابع و استفاده گسترده آن در حوزه‌های متنوع می‌شود. برای اطلاع بیشتر به مقاله «صقر تا صد ورق آلیاژی» مراجعه نمایید.

مزیت‌های ورق فولادی آلیاژی:

1. مقاومت در برابر خوردگی
2. مقاومت بالا در برابر سایش
3. سختی‌پذیری بالا
4. سختی گرم
5. مقاوم بودن در برابر نمک دریایی
6. چقرمگی بالا
7. مقاومت بالا.

انواع ورق آلیاژی

انواع ورق ‌های آلیاژ‌ی در انواع گوناگون به شکل نورد گرم و نورد سرد تولید می‌شوند و نحوه ارائه آن در بازار به صورت رول یا شیت است. از نظر تفاوت در نوع و میزان عناصر آلیاژی، این محصول در انواع گوناگون طبقه‌بندی می‌شوند که دو نوع کلی آن ورق آلیاژی فولادی و غیرفولادی بوده که هر کدام نیز دارای انواع مختلفی است. در ادامه در مورد آن اطلاعات بیشتری در اختیارتان می‌گذاریم.

انواع ورق آلیاژی فولادی

فولاد از جمله رایج‌ترین آلیاژ صنعتی بوده که به دلیل افزودن عناصر گوناگون به ترکیب فولاد می‌توان انواع گوناگونی از این فلز از فولاد نرم گرفته تا فولاد سخت تولید می‌گردد. به آلیاژ آهن عناصری همچون: سیلیسیوم، کربن، گوگرد، منگنز، منیزیم، کلسیم، سدیم، نیکل، کروم، مس، کبالت و مولیبدن اضافه می‌کنند. با توجه به ترکیبات گوناگون، هر آلیاژ خواص فیزیکی و شیمیایی مختلفی داشته و در صنایع گوناگون قابل استفاده هستند. بدون شک قیمت ورق آلیاژی از ورق آهن معمولی به دلیل داشتن خواص بهتر بالاتر است. در ادامه شما را با انواع آلیاژ فولادی آشنا می‌کنیم.

 ورق A283

این نوع در چهار نوع گرید A، B،C و D ساخته شده و تنها تفاوت آن‌ها در هر نوع گرید در مقدار کربن آن است. با افزایش مقدار کربن در آن میزان سختی آن بیشتر شده ولی توانایی جوشکاری آن کمتر می‌شود. از جمله پرفروش‌ترین گریدهای ورق آلیاژی A238 می‌توان نوع C را معرفی کرده زیرا میزان سختی و درصد کربن آن متوسط و مناسب است.

از نظر ترکیب شیمیایی به ورق A516 شباهت داشته و در ضخامت‌های 5 تا 70 میلی‌متر و در عرض 1500 و 2000 میلی‌متر در کارخانه‌های داخلی و خارجی تولید می‌گردد. تولید ورق آلیاژی A283 در داخل در مجموعه‌های فولاد مبارکه اصفهان و اکسین اهواز و در شرکت‌های خارجی در نوستا روسیه، ایثار هند، دوفرکو بلژیک، ایلیج اکراین، پوسکو کره و دیلیدور آلمان صورت می‌گیرد. قیمت ورق آلیاژی A283 در نوع داخلی و خارجی با هم متفاوت است.

ورق آلیاژی A36

میزان کربن در این نوع ورق آلیاژ کمتر از 0.3 درصد بوده و روش تولید آن از طریق نورد گرم است. به دلیل وجود عناصری مانند: مولیبدن، نیکل و وانادیوم در ورق A36، میزان مقاومت آن در برابر خوردگی و آب شور دریا بالاست و به دلیل دارا بودن کربن کم، به آسانی شکل‌پذیر و انعطاف‌پذیر است از این رو برای عملیات‌های فرم‌پذیری، جوش‌کاری و ماشین‌کاری مناسب هستند. خرید ورق آلیاژی A36 در ضخامت بین 6 الی 25 میلیمتر و ابعاد 1.5*6، 2*6 امکان‌پذیر می‌باشد.

ورق a36 که به ورق دریایی معروف بوده در داخل در کارخانه‌های فولاد اکسین خوزستان و فولاد مبارکه تولید شده و در خارج در مجموعه‌های ایلیچ اکراین، هیونداری کره، اورال استیل روسیه و دانکوک کره ساخته می‌شود.

ورق آلیاژی A516:

این نوع ورق فولادی آلیاژی از طریق فرایند نورد گرهم و به دو شکل رول و شیت ساخته شده و از مهم‌ترین ویژگی‌های آن مقاومت بالا در برابر آب و حرارت و توانایی تحمل فشار و گرمای بالا را دارد، از این رو خرید ورق a516 در صنعت پتروشیمی بسیار مرسوم است. انواع نام و گریدهای این محصول شامل موارد زیر است:

• گرید 55
• گرید 62
• تیپ 65
• گرید 70
• ورق 516 Gr 55
• ورق A516 Gr 60
• ورق A516 Gr 65
• ورق A516 Gr 70

ورق هاردوکس

ورق ضدسایش همانطور که از نامش پیداست در برابر سایش و فرسایش مقاومت بالای داشته و از طریق فرایند نورد سرد تولید می‌شوند. یکی از بارزترین خصوصیات آن‎ها انعطاف‌پذیری بوده و از این رو خمش روی آن امکان‌پذیر است. ورق هاردوکس همچنین کیفیت بالا، سختی بالا، شکل‌پذیری در دمای کم، چقرمگی و مقاومت بالا در دمای پایین دارد.

ورق آلیاژی آجدار

این نوع در دو مدل ورق آجدار پرسی و آجدار فابریکی در بازار موجود است که نوع فابریک از طریق نورد گرم و غلتک‌های مخصوص تولید شده و از این رو کیفیت و کاربرد بالاتری دارند.

ورق CK45

ورق آلیاژی ck45 دارای ترکیب شیمیایی از عناصر منگنز و سیلیسیوم بوده و ویژگی‌ها همچون استحکام و سختی بالا در محیط‌های خورنده، و قابلیت ماشین‌کاری در شرایط نرمال را دارد. از این رو از آن برای تولید ماشین آلات کشاورزی و سنگین، میل لنگ صنعتی، محور پمپ و شافت تراش‌کاری استفاده می‌کنند.

ورق آلیاژی MO40:

ورق mo40 از نوع فولاد کم آلیاژ و سخت بوده که عنصر کربن و منگنز در آن موجب افزایش فرم‌پذیری، قابلیت تحمل در دمای بالا و قابلیت عملیات حرارتی می‌شود. عناصر دیگری همچون: کروم، مولیبدن، فسفر و گوگرد نیز افزایش مقاومت در برابر خوردگی، سایش و ضربه را در پی دارند. با توجه به این ویژگی‌ها خرید ورق آلیاژی MO40 برای صنایع زیر رایج است:

• صنایع نفت و گاز
• ساخت پیچ و مهره
• قاشق و چنگال
• ساخت دستگاه‌های صنعتی همچون دستگاه فرزکار.

ورق سیاه

ورق ST52 یا سیاه به دلیل کاهش میزان مصرف فولاد موجب کاهش هزینه‌ها در پروژه می‌شود. در ترکیب شیمیایی این محصول عناصر منگنز و سیلیسیوم وجود داشته که ترکیب مطلوبی از استحکام و شکل‌پذیری ایجاد می‌کند. جدول وزن ورق سیاه در زیر آمده است:

ورق آلیاژی ST44

از تفاوت ورق ST44 با ورق ST52 در ویژگی مکانیکی و مقدار مواد اولیه آن است. مقدار مقاومت کششی ورق آلیاژی ST44 کمتر بوده که دلیل آن وجود عنصر کم کربن است و از این رو کاربرد متفاوتی دارد. در ساخت قطعات گوناگون صنعتی و هواپیماسازی از این محصول استفاده می‌شود.

 ورق ST37

از مشخصات این محصول این بوده که سختی نسبی کمی داشته و کاربرد آن در صنایعی که نیاز به ورق منعطف هست. از کاربرد ورق آلیاژی ST37 می‌توان به تولید تجهیزات کشاورزی، تیرآهن، کشتی‌سازی و صنایع فلزی سنگین اشاره کرد.

انواع ورق آلیاژی غیرفولادی

ورق‌های غیرفولادی که با نام آلیاژ غیرآهنی و فلزات رنگین نیز معروف است دارای مقاومت به خوردگی بالا، رسانایی حرارتی و الکتریکی مطلوب هستند. همچنین این نوع در برابر ورق آلیاژی فولادی، مقاومت کمی در دمای بالا داشته و سبک می‌باشند. در ادامه مهم‌ترین ورق‌های غیرآهنی را معرفی می‌کنیم.

آلیاژ برنج:

این گرید یکی از آلیاژ‌های مس بوده که نتیجه ترکیب با فلز روی هستند. مقدار عنصر روی در آن 40 درصد است که در برخی از مواقع به آن عناصر دیگری همچون: آلومینیوم، نیکل، قلع، منگنز، سرب و سیلیسیم اضافه کرده و به برنج مخصوص تبدیل می‌شوند. از مشخصات ظاهری الیاژ برنج این است که رنگ زرد رنگ و مانند طلا داشته و همچنین سختی و مقاومت کششی بالایی از خود نشان می‌دهند. همچنین ورق آلیاژی برنج به دلیل مقاومت در برابر خوردگی، دیر اکسید شدن، کدر شدن، خاصیت میکروب‌کشی و مغناطیسی کم در صنایع زیر قابلیت استفاده دارند:

• ساخت قفل
• تولید بست
• رادیاتورها
• دستگیره درب مانند درب بیمارستان.

ورق آلیاژی فسفر برنز

عناصر قلع و برنز از مهم‌ترین مواد تشکیل دهنده فسفر برنز است که وجود عنصر قلع در آن موجب افزایش مقاومت در برابر خوردگی و زنگ‌زدگی شده و فسفر باعث افزایش خاصیت شکل‌پذیری می‌شود. با توجه به این که عنصر اصلی در آن‌ها مس است، رسانای مناسبی در برابر الکتریسیته می‌باشند.

از باقی مشخصات ورق فسفر برنز می‌توان استحکام بالا، ضریب اصطکاک پایین، ریز دانه بودن، الاستیسیته بودن و مقاومت در برابر خستگی و سایش نام برد. کاربرد فسفر برنز در صنایعی همچون: صنایع الکترونیک و ساخت قطعات کامپیوتری، تولید فنر، حمل و نقل سوخت هسته‌ای، ساخت مهره، ساخت پروانه کشتی و سیم گیتار آکوستیک مشهود است.

ورق آمالگام

جیوه از عنصر پایه در این ورق آلیاژی بوده که با یک فلز دیگر ترکیب می‌شود. مقدار جیوه در ساخت آن موجب شده تا این آلیاژ به صورت مایع، خمیر نرم یا جامد دربیایند. به غیر از آهن، تنگستن، تانتالوم و پلاتین باقی فلزات توانسته از طریق ترکیب شدن با جیوه، آمالگام را به وجود بیاورد. در دندانپزشکی از آمالگام جیوه و نقره استفاده می‌کنند در ضمن از ترکیب قلع، نقره و مس برای پر کردن دندان بهره می‌گیرند. آلیاژ آمالگام جیوه و طلا برای استخراج معدن طلا کاربرد دارد.

ورق‌های آلیاژی قلع اندود

در برخی از مواقع برای افزایش مقاومت در برابر زنگ زدگی ورق فولادی، آن را قلع اندود می‌کنند. فرایند قلع اندود به این معنی است که روی ورق فولاد یا آهن را با قلع پوشانده تا ورق فولادی در برابر فرسایش مقاوم شود. کاربرد ورق آلیاژی قلع اندود در صنایع کنسروسازی، بسته‌بندی رنگ، نرده‌سازی و خودروسازی است.

ورق پیوتر

حدود 90 درصد از ورق آلیاژی پیوتر، قلع است و دیگر عناصر آن شامل نقره، مس، بیسموت، سرب و آنتیموان بوده که از عنصر سرب در صنایع ساخت وسایل تزئینی و مجسمه‌سازی استفاده نمی‌کنند. این محصول نوعی ورق چکش‌خوار، انعطاف‌پذیر و نرم است که برای تولید محصولاتی با طراحی سه بعدی بسیار به کار می‌آیند.

ورق آلیاژی فلزات باارزش

با توجه به این که عنصر پایه در برخی از ورق‌های آلیاژی مانند طلا، عناصر گران قیمت است، محصولات آن جز گروه آلیاژ‎های گران‌بها قرار می‌گیرد.

طلای رزگلد

شاید شما طلای رزگلد را دیده باشید که به شکل قرمزرنگ است، دلیل این رنگ وجود عنصر مس در ساختار آن می‌باشد. وجود عنصر مس در آن موجب تغییر رنگ و کاهش عیار طلا می‌شوند.

طلای سفید

این محصول نتیجه اضافه کردن عناصر مس، نیکل، پالادیوم، منگنز، نقره و روی به طلا است. از جمله معایب طلای سفید این بوده که به تدریج شفافیت خود را از دست داده که برای جلوگیری از این اتفاق روی آن فلز رودیم قرار می‌دهند.

نقره استرلینگ

از ترکیب آلیاژ نقره و مس، نقره استرلینگ ساخته می‌شود که سهم هر کدام در ترکیب شیمیایی آن به ترتیب 92 درصد نقره و 7 درصد مس است. مس در ساختار آن موجب افزایش سختی و چکش‌خواری نقره شده و رنگ آن را تغییر نمی‌دهند. صنعت جواهرسازی از ین محصول به وفور استفاده کرده و برای افزایش مقدار درخشندگی آن از لایه نازکی از نقره خالص یا رودیم یا طلا کمک می‌گیرند.

کاربرد ورق آلیاژی چیست؟

درست است که آهن از جمله مهم‌ترین فلزات در دنیاست ولی آهن در صورت قرار گرفتن در دمای بسیار بالا یا پایین مقاومت بالای نداشته و به همین دلیل در صنایع نوین و تکنولوژی امروزی کاربردی ندارد. از این رو به آن عناصر دیگر اضافه کرده تا ورق آلیاژی ساخته شود و در نتیجه محکم‌تر و بادوام‌تر شود. از کاربردهای ورق آلیاژی با توجه به خصوصیاتی همچون: مقاومت در برابر سایش، اسید، روغن و فشار بالا و … می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

1. صنایع نفت و گاز
2. صنایع غذایی
3. ساخت پالایشگاه‌ها
4. داروسازی
5. پتروشیمی
6. هواپیماسازی
7. راه‌سازی
8. کشتی‌سازی
9. ساخت ماشین سنگین
10. ساخت مخازن تحت فشار
11. ساخت قطعات سنگین.

تولید ورق آلیاژی در ایران و جهان

منطقه خاورمیانه از جمله بزرگ‌ترین واردکنندگان ورق آلیاژی هستند که در این میان ایران، عربستان، ترکیه و امارات بیشترین سهم را دارند. هم اکنون نیز برخی از ورق‌های آلیاژی در داخل کشور تولید نشده و از خارج وارد می‌شوند. به عنوان مثال ورق CK45 تولید کشور اوکراین و کره جنوبی در صنایع داخلی مورد استفاده قرار می‌گیرند. اما با این وجود تولید ورق آلیاژی در داخل نیز رونق دارند. به عنوان مثال کارخانه فولاد آلیاژی ایران برای تامین محصول مورد نیاز برای صنایع خودروسازی، نفت و گاز و ابزارسازی نقش ویژه‌ای دارد. همچنین کارخانه‌های فولاد مبارکه اصفهان، اکسین اهواز، شهید باهنر و کاویان به عنوان تولید کننده ورق های آلیاژی در سطح کشور فعالیت ارزنده‌ای دارند.

نتیجه گیری

ورق‌های آلیاژی از ترکیب دو عنصر کربن و آهن در یکدیگر ساخته می‌شوند و به دلیل دارا بودن ویژگی‌های چون مقاومت در برابر خورندگی، سختی بالا و مقاومت در دمای بالا و پایین از پرکاربردترین ورق‌ها هستند. در حال حاضر صنایع خودروسازی، راه‌سازی، پل‌سازی، کشتی‌سازی، پتروشیمی و پالایشگاه از انواع ورق آلیاژی استفاده می‌کنند.  حال که به ورق آلیاژی چیست، آشنا شدید در صورتی که شما قصد خرید ورق آلیاژی را داشته باشید توانسته با کارشناسان فروشگاه اینترنتی آهن پرو در ارتباط باشید.

سوالات متداول

• ورق آلیاژی چیست؟

ورق آلیاژی از جمله ورق‌های فلزیست که ماده اولیه تولید آن از الیاژهای گوناگون می‌باشند. برای تولید ورق فولادی آلیاژی در ابتدا عنصر پایه را ذوب کرده و دیگر عناصر در حالت مذاب به آن اضافه می‌کنند. سپس تمامی عناصر را با هم ترکیب کرده به طوری که این مواد از هم دیگر قابل جدا شدن نیست.

• انواع ورق آلیاژی فولادی چیست؟

شامل ورق A283، ورق A36، ورق هاردوکس، ورق آلیاژی آجدار و … می‌شود.

• انواع ورق آلیاژی غیر فولادی چیست؟

ورق آلیاژی برنج، فسفر برنز، پیوتر، آمالگام و … شامل ورق‌های آلیاژی غیرفولادی هستند.